De bekendste familie van wespen zijn de plooivleugelwespen of Vespidae,
vanwege de opvallende kleuren en grootte, de behoefte aan zoetigheid ('limonadewespen') en met name de steek.
Tot de plooivleugelwespen behoren zowel sociale wespen (wespen die in groepen in een nest leven), als solitaire wespen.
Plooivleugelwespen (Vespidae ) worden zo genoemd, omdat ze hun voorvleugel eenmaal in de lengterichting opvouwen.
De vleugels lijken daardoor twee keer zo smal. Alle wespen met zo op het oog smalle vleugeltjes behoren dus tot deze groep.

Binnen de plooivleugelwespen familie zijn er in de Benelux twee duidelijke subgroepen (onderfamilies):
de overbekende papierwespen (Vespinae), zie ook papierwespen .
de veel minder bekende leemwespen, ook wel metselwespen genoemd, (Eumeninae).
De namen van de onderfamilies verwijzen naar het materiaal waaruit het nest wordt gebouwd.
Papierwespen
Tot de onderfamilie van de papierwespen  behoren wereldwijd 61 soorten, waarvan er 11 in Midden-Europa  voorkomen. De naam is te danken aan het papier-achtige materiaal waarvan het nest wordt gemaakt. De wespen schrapen houtvezels van bomen en vermengen dat met het speeksel tot een papje.
Zie ook Papierwespen
.
Leemwespen of metselwespen

De leemwespen  zijn in tegenstelling tot de papierwespen solitaire wespen; ze maken hun nest van leem of andere plakkerige aarde. Leemwespen zijn tamelijk klein. De leemwesp Ancistrocenus parietum is nauw verwant aan de sociale wespen. Andere in Nederland voorkomende leemwespen zijn Ancistrocerus scoticus, Ancistrocerus trifasciatus en Symmorphus bifasciatus. Symmorphus soorten gebruiken vaak bestaande gangen in hout en holle rietstengels

Sluipwespen
Sluipwespen  hebben een duidelijk zichtbaar uitsteeksel aan de achterzijde, althans de vrouwtjes. Dit is de ovipositor , ofwel de legbuis. Bij stekende wespen is deze omgevormd tot angel , sluipwespen gebruiken dit orgaan om eitjes onder de huid van een prooi te leggen. Dit zijn vaak andere insecten, zoals bladluizen , en met name de larven van insecten, zoals rupsen . Sluipwespen worden massaal ingezet in de kassenteelt, in grotere tuincentra zijn kartonnen kaarten te koop met de eitjes van specifieke soorten, al naargelang de te bestrijden plaag.
Galwespen
eikennapjesgalwespen
Galwespen leggen eitjes in een blad, waarna door de geïnfecteerde plant een gal wordt gevormd. Gallen zijn zeer veelvormig. Soms zijn ze rond en afgesnoerd, andere soorten maken plaatjesgallen ; kleine, en platte gallen die weer afvallen nadat de larve is verpopt en uitgekomen. In de herfst zijn de gallen het best te zien, vooral de eik is een populaire boom bij veel soorten.

Koekoekswespen
Er bestaan drie soorten koekoekswespen . De vrouwtjes dringen de nesten van een verwante soort binnen, doden de aanwezige koningin, vreten de eitjes uit het bestaande nest op en leggen vervolgens zelf eitjes in het nest. Door de werking van feromonenworden de werksters aangezet het broed van de koekoekswesp te verzorgen. Dolichovespula adulterina is een koekoekswesp vooral bij de Saksische wesp.

Hoornaars
De hoornaars zijn van de andere wespen te onderscheiden doordat ze groter zijn en aan de roodbruine kleur die op kop, thorax en poten voorkomt. De andere wespen zijn daar zwart of geel. De Europese hoornaar is de grootste sociale wesp  van Europa , waarvan de koningin wel 40 mm lang kan worden. Gemiddeld is de koningin echter 23-35 mm lang. De werksters zijn 18-25 mm lang en de mannetjes 21-28 mm. De mannetjes hebben een lid meer aan hun voelsprieten dan de werksters.

Zaagwespen
De naam komt van de zaag-achtige legbuis van de vrouwtjes. In tegenstelling tot alle andere wespen hebben zaagwespen geen taille en ongevouwen, vlieg-achtige vleugels. Zaagwespen vormen een aparte groep naast alle andere wespen, en daarom worden de zaagwespen door sommige biologen helemaal niet als wespen beschouwd. In veel talen wordt deze groep zaagvliegen genoemd.

Graafwespen
Bijenwolf  zijn solitaire wespen die nesten graven op zandige plaatsen. Er zijn 'sluipwespachtige' rood-zwarte gekleurde slanke soorten, naast robuuste soorten met de karakteristieke geel-zwarte wespentekening. Er zijn grote soorten tot zeer kleine soorten van slechts 3 mm. Kenmerkend voor alle soorten is de vorm van het eerste segment van het borststuk, dat aan de zijkant niet tot aan de vleugelschubben (tegulae) reikt. De achterkant van het pronotum eindigt aan de zijkant vaak in een knobbel. Een van de graafwespen is de bijenwolf .

Tot de wespen worden alle insecten gerekend uit de orde vliesvleugeligen (Hymenoptera), die géén bij , hommel of mier  zijn.
Ook zaagwespen worden als aparte groep gezien naast alle andere wespen omdat ze een totaal andere fysiologie hebben. Wespen vormen dus geen eigen taxonomische groep zoals een orde of een familie. Ze zijn een onderdeel van de Apocrita, en de twee superfamilies waartoe alle wespen behoren, omvatten ook de mieren , die nauw aan de wespen verwant zijn. De verwantschappen binnen de Hymenoptera zijn soms erg complex, volgens fylogenetische studies zijn bijvoorbeeld alle bijen uit een familie van graafwespen geëvolueerd.
Er zijn veel verschillende soorten wespen; papierwespen spelen een rol bij de bestuiving van bloemen  en het verdelgen van insecten; sluipwespen bij de biologische bestrijding van plaaginsecten en galwespen zorgen voor meestal bolvormige vergroeiingen aan bladeren.
Zweefvliegen  en wespen worden wel eens verward, omdat bij zweefvliegen mimicryvoorkomt. Ze hebben overeenkomstige kleuren en streeppatronen als wespen. Op die manier lijken ze erop en kunnen zo predatoren  afschrikken. Zweefvliegen kunnen echter niet steken.